Xushnudbek.uz

КРИМИНОГЕН ДЕТЕРМИНАТ – лотинча «crimin» жиноят ва «determinans» тақозо этувчи (белгилович) деган маънони англатувчи сўзлар бирикмасидан иборат бўлиб жамиятда жиноятчиликнинг мавжуд бўлиши ва ўсишини таъминловчи воқеа, ҳодиса ва жараёнлардир. К.д.ларни криминологияда жамият ижтимоий ҳаётининг соҳалари бўйича иқтисодий, ижтимоий, сиёсий, маънавий, ташкилий–бошқарув, ижтимоий–психологик каби гуруҳ омилларга ажратиб таҳлил қилинади. Қашшоқлик, очлик, ишсизлик, ичкиликбозлик, гиёҳвандлик, аҳоли ижтимоий табақаланишининг чуқурлашиб бориши каби ижтимоий–иқтисодий, уруғ–аймоқчилик, маҳаллийчилик, ахлоқсизлик, беҳаёлик каби маънавий, тўрачилик, коррупция каби бошқарув соҳасидаги омиллар жамиятда жиноятчиликнинг, унинг алоҳида турларининг ўcишини тақозо этувчи ... Батафсил »

КРИМИНОГЕН ВАЗИЯТ – жиноятчилик, унинг билан боғлиқ бўлган воқеа, ҳодиса ва жараёнларнинг ҳамда уларнинг жамиятга таъсирининг аҳволи. К.в.ни баҳолаш қуйидагиларни ҳисобга олишни тақозо этади: а) жиноятчиликнинг, унинг алоҳида турларининг аҳволи, тузилиши, динамикаси, даражаси ва географиясини; б) криминоген детерминантларнинг аҳволи ва таъсир даражасини; в) ижтимоий, иқтисодий, демографик ва бошқа жараёнларни; г) аксилкриминоген омиллар ва чораларни; г) жиноятчиликка қарши курашни амалга оширувчи куч ва воситаларнинг аҳволини ва ҳ.к. Батафсил »

КРИМИНИАЛИСТИК ОДОРОНОГИЯ – ис–ҳидлар асосида қидирув ва идентификация қилиш, яъни ҳар бир объект, буюм шунингдек инсон ўзига хос бўлган молекулалар йиғиндиси ҳосил қиладиган ҳидга эгадир. Жиноят содир бўладиган жойда турли излар қаторига қолдиқ моддалар, газлар ва бошқа объектларнинг ҳиди сақланиб қолади, айниқса инсонга тегишли бўлган баъзи буюмлар; кийим, бош кийим, пойафзал, қўл рўмолча ва ҳоказода ҳид маълум вақтгача сақланади ва улар асосида қолдиқ моддаларнинг гуруҳ мансублиги, баъзида эса айнанлигини ҳам белгилаш мумкин. Ҳодиса жойида топилган айрим буюмлар асосида изковуч–изқувар хизмат ... Батафсил »

КРИМИНАЛИСТИКА ТЕХНИКАСИ – криминалистика фанининг тизимида мустақил бўлимни ташкил қилади ва жиноятни тергаш жараёнида қўлланиладиган илмий техник воситаларни қўллаш усулини ўргатади. Криминалистика техникаси айрим техник ва табиий фанлардан илмий методларини ўзининг вазифасига мослаган ҳолда қўллашни ўргатади. Жумладан, физика фанининг оптика, ёруғлик ва нурлар назарияси тергов процессида топилган излар, далилий ашёларни текширишга, кўзга кўринмайдиган белгиларни кўринарли қилишга, фотография методи ёрдамида ўчирилган ва ўзгартирилган ёзувларни тиклаш каби масалаларга қаратилгандир. Шунинигдек, математика, кимё айрим фанларининг назарий методлари, техник ва технологик ютуқлари ҳам тергов ... Батафсил »

  КРИМИНАЛИСТИКА ТАКТИКАСИ – криминалистика фанининг умумий бўлимини ташкил қилади ва жиноятни тергашда ўтказиладиган процессуал ва оператив ҳаракатларни муфассаллик билан ўтказиш мақсадида қўлланадиган усуллар тизимини ишлаб чиқади ва тавсия этади. Бу бўлим “тергов тактикаси” деб номланади, чунки асосан тергов жараёнида қўлланадиган тактик услубиётдир.Тактик услубларнинг қонуний нормасидан фарқи шундаки, у тавсия характерига эга бўлиб, жиноят ишининг турига, ҳолатига, содир қилиниши усулига қараб терговчи ёки оператив ходими томонидан ихтиёрий ва мос равишда қўлланилади. Тактик тавсияларнинг баъзилари суд жараёнида ҳам ишлатилиши мумкин. Масалан: ... Батафсил »

КРИМИНАЛИСТИКА МЕТОДОЛОГИЯСИ – “метод” ва “логия” юнон сўзидан олиниб, криминалистика фанининг структураси, мантиқий тузилиши, метод ва воситаларидир. Методология кенг маънода ҳар қандай фаолиятнинг зарурий компонентини ташкил этади, чунки фаолиятни англаш, турли йўллар билан уни такомиллаштириш мумкин. Криминалистиканинг методологияси фаннинг назарий қисмини ташкил этиб, моддий дунёдаги предмет–ҳодисаларининг ҳаракат ва ривожланиш қонуниятларини белгилайди. Жумладан, содир бўлган жиноятнинг оқибатини, изларини ҳосил бўлиши, улар орқали бўлган ҳодисани моделини тиклаш қонуниятларини ўрганади. Криминалистиканинг методолгияси мазкур фаннинг ривожланиш воситаси бўлган илмий техникаси ўсиши тергов амалиётини илғор ... Батафсил »

КРИМИНАЛИСТИКА МЕТОДЛАРИ – криминалистик фаолиятда қўлланадиган методлар умум–илмий ва махсус турларини ташкил қилади. Умумий методлар ичида диалектик метод муҳим ўрин эгаллайди, унга биноан ҳар бир объект бошқалари билан ўзаро алоҳида, ҳаракатда, муайян шароитда келиб чиқиши ва йўқолиши мумкин. Диалектик қонунлар барча нарса ва воқеликнинг моҳиятини тадқиқ қилиш, билиш ва уни исботлаш имконияти бор деган билим назариясига асосланади. Диалектик метод жиноятчиликка қарши олиб бориладиган чора тадбирларга бир томонлама ёндашишдан, фақат бир ҳил ҳолат билан қизиқишдан сақлайди. Умумилмий методларнинг муайян турларига қидирув, ... Батафсил »

КРИМИНАЛИСТИКА – лотинча “Kriminal” “криминал” сўзидан жиноий деган тушунчани беради. Криминалистика фани содир бўлган жиноятни текшириш, жиноят содир қилган шахснинг айбини исботлаш, далил топиш билан жиноятнинг барча ҳолатларини аниқлаш. Криминалистика фан сифатида ҳуқуқшунослик билимлар тизимида алоҳида, мустақил ўринни эгаллайди. Криминалистика ўзининг кодексига эга бўлмасада, ўргатадиган масалалар доираси жиҳатдан ва жиноят процесси фанлар тармоғига киради ва улар билан амалий ва назарий жихатдан боғлиқдир. Криминалистика фани жиноятни очиш мақсадида тергов қилиш билан уларни олдини олиш чораларини ҳам кўриб чиқади. Батафсил »

КРИМИНАЛИСТИКА ИДЕНТИФИКАЦИЯ  (лотинча idem – айнан ўзи) – криминалистиканинг махсус назарий услубларидан бири. К.и. гумон остидаги шахс ҳақиқатдан жиноят содир қилганми, топилган излар шу пойафзалдан қолганми, ҳужжатдаги имзо, қўлёзма ким томонидан ёзилган каби масалаларни ҳал қилади. Объектларнинг идентик, айнан эканлиги унинг ягоналигида, ўзига ўхшаш барча объектлардан фарқ қилишида ифодаланади. Моддий дунёдаги барча предмет–объектлар ўзининг ташқи тузилиши, структураси, кимёвий таркиби ва бошқа хусусиятлари билан бир–биридан фарқланади, яъни бир гуруҳга тегишли бўлган (ўхшаш) объектлардан биттаси унинг ягона индивидуаллиги билан ажралиб туради. Масалан: ... Батафсил »

КРИМИНАЛИСТИК ФОТОГРАФИЯ – криминалистика техникаси тизимидаги бир тармоқ бўлиб, иш юзасидан топилган далилларни, турли изларни мустаҳкамлаш, тасвирлаш ва текшириш воситаси сифатида хизмат қилади. Жиноят ҳодисаси жойини кўздан кечиришда, бошқа тергов ҳаракатларини амалга ошириш жараёнида фотосуратга ёки видео ёзув тасмасига туширилган тасвирлар тергов ҳаракатининг натижаларини расмийлаштиришда кўргазмали восита бўлиб, баённома билан бир қаторда далил манбаи бўлади. Экспертиза фаолиятида фотография турли ашёвий далилларни текширишда, инсон кўзи илғай олмайдиган майда белги аломатларини бирмунча катталаштириб контраст (аниқ рангда) қилиб ифодалаб беради. Фотографияни бу тури ... Батафсил »