Xushnudbek.uz

АПЕЛЛЯЦИЯ (лотинча – apеllatio – шикоят қилиш; норозилик билдириш) – суд ҳукми устидан шикоят аризаси беришнинг бир шакли. А. Франция ЖПКга (1808 й.), сўнгра жаҳоннинг кўпчилик давлатлари жиноят–процессуал қонунларига киритилган. ЎзРда 1994 й. 22 сент.да қабул қилинган ЖПКнинг 2000 й. дек.да киритилган 4971– 49718-м.да назарда тутилган. Суд ҳукми устидан А. тартибида шикоят берилганда А. суди ҳукмнииг қонунийлиги ва асосли эканини текширади. А. суди ишдаги ва қўшимча тақдим қилинган далиллар асосида тўла ёки шикоят (протест)да кўрсатилган ҳолатлар доирасида гувоҳларни сўроқ қилиб, ... Батафсил »

БЕМОРГА ЁРДАМ КЎРСАТМАСЛИК – ЖК 116-м.га кўра қонун ёки махсус қоидаларга мувофиқ касалга ёрдам кўрсатиши шарт бўлган шахснинг узрли сабабсиз шундай ёрдам кўрсатмаганлиги. Б.ё.к. баданга ўртача оғир ёки оғир шикаст етказилишига сабаб бўлса жиноий жавобгарликка тортилади. ЎзР “Фуқаролар соғлиғини сақлаш тўғрисида”ги Қонунига мувофиқ, тиббиёт ва фармацевтика ходимлари фуқароларга йўлда, кўчада, бошқа жамоат жойларида ва уйда биринчи тез тиббий ёрдамни кўрсатишга мажбур. Шифокорлар, акушерлар, тиббиёт ходимлари, шунингдек, махсус қоидалар б-н зиммаларига муайян шароитларда касалларга ёрдам кўрсатиш юклатилган шахслар – милиция, ёнғиндан ... Батафсил »

АНТРОПОМЕТРИЯ – антропологиянинг текшириш усулларидан бири. Криминалистикада одамнинг ташқи қиёфа белгилари асосида идентификация қилиш, таниб олиш, экспертиза ўтказишда қўлланиладиган услуб. Машҳур француз антропологи А.Бертильон жиноятчиларни рўйхатга олиш учун уларнинг тана аъзолари ўлчовини асос қилиб олган ва ўз вақтида аҳамиятга эга бўлган услубларини ишлаб чиққан. Жиноий рўйхатда қўл ва бармоқ излари ўрин ола бошлагач, ўлчов усули ўз аҳамиятини йўқота бошлаган. (муал. – Ж.Бобоев) Батафсил »

БЕЛГИЛАРНИНГ ВАРИАНТЛАРИ – хат белгиларининг турли шаклда ифода этилиши. Хат ва имзоларнинг умумий тузилиши, ёзиш услуби ҳар бир шахсда ўзига хос шаклда амалга ошади. Айрим шахслар бир ҳарфни, рақамни ёзишда бир неча шаклни (вариантни) қўллайди, айниқса имзо чекиш икки ёки кўпроқ вариантда амалга оширилади. Муҳим ҳужжатларда мураккаброқ имзо чекса, хусусий хат ёки кичик ахборотли бўлган ҳужжатга имзонинг қисқа вариантини чизади. Натижада белгилар бир неча вариантда вужудга келади. Ёзган ва имзо чеккан шахсни идентификация қилишда унинг хат ва имзо намуналари ҳам ... Батафсил »

АНТРОПОГЕН (юнонча – anthropos – одам, gen – насл) – инсоннинг турли табиий, географик ва ижтимоий ҳаёт шароитларига мослашуви натижасида ўзгариш. (37) Батафсил »

БЕКОР ТУРИБ ҚОЛИШ – ходимнинг айби б-н ёки ишлаб чиқаришга оид объектив сабаблар энергия таъминотидаги узилиш, хом ашё йўқлиги ва ҳ.к.га кўра ишнинг вақтинча тўхтаб қолиши. Ходимнинг айби б-н Б.т.қ. меҳнат интизомини қўпол тарзда бузилиши деб баҳоланади. Иш берувчининг айби б-н Б.т.қ. агарда ходим бу хақда ўзи бевосита раҳбарига хабар берган бўлса унга ўртача иш ҳақи тўланади. Бекор туриб қолган ходимлар белгиланган тартибда бошқа ишга ўтказилиши ёки жалб этилиши мумкин. (муал. – М.Усмонова) Батафсил »

АНТИМОНОПОЛ ҚОНУНЧИЛИГИ – ҳуқуқий нормалар ва и-тлар тизими бўлиб, ишлаб чиқарувчиларнинг монополиясидан харидорларнинг ҳимоясини, иқтисодий, ижтимоий, ташкилий ва бошқа чегирма ва стимулларни қарор топтириш йўли б-н (солиқ тўловлари тизими, кредитларни тақдим этишда мавқеларни қонуний аниқлаш, монопол ташкилотларда нархни белгилаш жараёнини бошқариш, ўрта кичик бизнесни яратиш учун қулай ҳуқуқий шароит яратиш, инсофли рақобатни (рағбатлантириш) таъминлашга қаратилган. (муал. – И.Зокиров) Батафсил »

АНОНИМ МУАЛЛИФ – у ёки бу сабабларга кўра асар муаллифининг номи кўрсатилмаган ҳолда (номсиз) эълон қилинган, чоп этилган асар эгаси. Асар имзосиз эълон қилинган тақдирда асарда исми шарифи ёки номи кўрсатилган ношир, башарти бошқа далиллар бўлмаса, муаллифнинг вакили ҳисобланади ҳамда а.м.нинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва уларнинг амалга оширилишини таъминлаш ҳуқуқига эга бўлади. Бу қоида бундай асар муаллифи ўз шахсини ошкор этгунича ва ўзининг муаллиф эканлигини маълум қилгунича амалда бўлади (ФКнинг 1046-м.). (муал. – И.Зокиров) Батафсил »

БЕЗОРИЛИК – жамият аҳлоқ қоидаларини бузиш, менсимаслик, тақиқланган жойларда алкоголь ичимликлар ичиш, фуқароларга ҳақоратомуз муомала ва шилқимлик қилиш, уят сўзлар б-н сўкиниш, жамоат жойларида яланғоч ҳолда юриш, ҳайвонлар б-н шафқатсиз муносабатда бўлиш, ўсимликларга зарар етказиш ва ҳ.к. ифодаланади. Хулқ–атвор қоидаларига ҳурматсизлик билдириш, уриш–дўппослаш, баданга енгил шикаст етказиш ёхуд ўзганинг мулкига жиддий зарар етказиш ёки уни нобуд қилиш б-н боғлиқ хатти-ҳаракатлар. Қонунга кўра, айбланувчи ўз ҳаракатлари б-н жамоат тартибини бузганлигини англаган бўлиши керак. (ЖК 277-м.). (муал. – Ш.Абдуқодиров) Батафсил »

АНОМАЛИЯ – шахс ва ижтимоий гуруҳларнинг қадриятлари ва меъёрий тизимдаги бузилишлари, ижтимоий ва ҳуқуқий нормаларнинг самарасизлиги. Дивиант (нотўғри) хулқ–билишнинг мақсадига қонуний йўл б-н эришиб бўлмаслиги сабабли вужудга келган ҳолат. Анимик шахс ижтимоий жавобгарликнинг ҳис қилмаслиги, экстремизми б-н ажралиб туради. (муал. – Ж.Абдуллаев) Батафсил »