Xushnudbek.uz

ЁЗИШМАЛАР СИРИ – инсоннинг конституциявий ҳуқуқларидан бири бўлиб, почта ва телеграф жўнатмалари, телефон сўзлашувлари ва б. хабарларнинг барча турлари дахлсизлигини ўз ичига олади. Хат–хабарларни очиш, уларнинг мазмуни б-н танишиш ва уни ошкор этишнинг тақиқланишини билдиради. Ёзишмалар сирини чеклашга фақат қонунда назарда тутилган ҳоллардагина жиноятчиликка қарши кураш, жамоат тартибини ва давлат хавфсизлигини таъминлаш мақсадида йўл қўйилади. (муал. – О.Муҳаммаджонов) Батафсил »

ЁЗИШМА СИРЛИГИ – инсоннииг конс.вий ҳуқуқларидан бири. ё. с. почта–телеграф орқали барча жўнатилган (хатлар, телеграммалар, посилкалар, бандероллар), телефонда сўзлашув ва хабарларнинг дахлсизлигини, очиб кўриш ва улар мазмунини ошкор этиш тақиқланишини билдиради. Ўзбекистонда жиноятчиликка қарши кураш, жамоат тартибини ва давлат хавфсизлигини таъминлаш мақсадларида қонунда кўзда тутилган ҳоллардагина Ё.с.ни чеклашга йўл қўйилади. ЎзР Конс. 27-м.га биноан, қонун назарда тутган ҳоллардан ва тартибдан ташқари, ҳеч ким ёзишмалар ва телефонда сўзлашувлар сирини ошкор қилиши мумкин эмас. (муал. – Ш.Абдуқодиров) Батафсил »

ЁДГОРЛИКЛАР – айрим иморатлар, бинолар ва иншоотлар, уларга тааллуқли рассомлик, ҳайкалтарошлик, амалий безак санъати асарлари ҳамда шу иморатлар, бинолар ва иншоотларнинг тарихан таркиб топган ҳудудлари б-н бирга, мемориал уйлар, квартиралар, қабристонлар, мақбаралар ва айрим қабрлар, монументал санъат асарлари, фан ва техника (шу жумладан, ҳарбий техника) объектлари, халқ оғзаки ижоди, нумизматика, эпиграфика намуналари, антропология, этнография, картография, фотография материаллари, кинофильмлар, овозли–тасвирли ёзувлар ҳамда бошқа жисмлардаги ёзувлар, адабиёт ва санъат асарлари, архив, қўлёзма ва чизма ҳужжатлар, қадимги қўлёзма китоблар, ҳарф териш усулида чиқарилган ... Батафсил »

ЕВРОВАЛЮТА БОЗОРИ – узоқ ва ўрта муддатли кредитлар халқаро бозори, миллий валюталар б-н улар келиб чиққан мамлакат ҳудудидан ташқарида амалга ошириладиган кредит операцияларига асосланади. (муал. – Б.Ахроров) Батафсил »

ДЎППОСЛАШ – уч ёки ундан ортиқ марта шахсга зарба бериш. Баданга шикаст етказмаган ҳолда муттасил равишда д. орқали қийнаш шаклидаги жиноят. Шунингдек, д. орқали баданга турли даражада шикаст ҳам етказилиши учрайди. Етказилган шикаст даражасига қараб ЖКнинг тегишли моддасида назарда тутилган жиноятлар содир этилган деб ҳисоблаш мумкин. (муал. – И.Беков) Батафсил »

ДУНЁВИЙ ДАВЛАТ – давлатнинг конституциявий–ҳуқуқий таърифи бўлиб, черковнинг давлатдан ажратилиши, улар фаолиятини чеклашни англатади (қ. Черковнинг давлатдан ажратилиши). Давлатнинг дунёвийлик характери унга диний озчиликни ташкил этувчилар ҳуқуқларини таъминлаш мақсадида улар черковлари ва диний жамоаларига давлат бюджетидан моддий ёрдам кўрсатишига тўсқинлик қилмайди. (муал. – Ж.Абдуллаев) Батафсил »

ДУАЛИСТИК РЕСПУБЛИКА – конституциявий ҳуқуқ фанида президентлик республикаси атамасининг синоними сифатида ишлатиладиган атама. Батафсил »

ДУАЛИСТИК МОНАРХИЯ – конституциявий монархиянинг парламентар монархия б-н бирга икки туридан бири (қ. Монархия). Абсолют монархиядан парламентар монархияга ўтишнинг тарихий ўтиш шакли ҳисобланади. Д.м.да монарх ҳокимияти конс. б-н чекланади, аммо монарх ҳам расман конституциявий нормалар туфайли, ҳам кўпроқ демократия и-тларининг заифлиги, яхши ривожланмаганлиги туфайли кенг ҳокимият ваколатларини сақлаб қолади, д.м.да монарх шу давлат сиёсий тизимининг марказида туради. Мас., Д.м.да ҳукумат расман икки карра – ҳам монарх, ҳам парламент олдида жавобгар бўлади, аммо аслида қоидага кўра монарх иродасига бўйсунади. Ҳозирги кунда ... Батафсил »

ДОТАЦИЯ (лотинча dotatio – совға) – 1) фуқароларга ва ташкилотларга зарарни қоплаш учун ёки бошқа мақсадларда ажратиладиган давлат ёрдами; қўшимча тўлов; 2) маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларини олинган даромадлари қопламайдиган корхонага ушбу харажатларни қоплаш, шунингдек, аҳолига сотиладиган айрим товарларнинг чакана нархини нисбатан паст даражада ушлаб туриш учун бюджетдан ажратиладиган пул маблағлари суммаси; 3) қуйи ҳудудий даражада минимал бюджетни шакллантириш учун ажратилган ва тартибга солувчи харажатлар етишмаган тақдирда юқори даражадаги бюджетдан ажратиладиган пул суммаси. Д.ни ажратиш бепул ва қайтарилмас асосда ... Батафсил »

ДОМИНИОН (қарам ер, ўлка) – собиқ Британия империясининг ўзини–ўзи бошқарадиган қисмларининг, 1931 й.дан кейин эса айрим мамлакатлар – мустақиллик олган, аммо ҳамкорликда аъзо бўлиб қолган ва давлат бошлиғи сифатида инглиз монархини тан оладиган (уни бу мамлакатларда Англия генерал–губернатори ифода этади), собиқ инглиз мустамлакаларининг номи. Ҳозирги кунда Д. атамаси деярли ишлатилмайди. (муал. – Ж.Абдуллаев) Батафсил »