Xushnudbek.uz

БУЙРУҚ ЁКИ БОШҚА ВАЗИФАНИ ИЖРО ЭТИШ – буйруқ ёки бошқа фармойишни, шунингдек, мансаб вазифаларини қонунан бажариш туфайли зарар етказилган бўлса, жиноят деб топилмайди. Буйруқ, фармойиш ёки мансаб вазифаларини қонуний эканлигини кўрсатувчи биринчи шарт уларнинг расмий, тегишли суратда бўлишлигидир. Буйруқ – ижро этилиши даркор. У бошқарув ваколатлари берилган шахс томонидан бирор – бир ҳаракатларни амалга оширишни қонун ёки қонун ости ҳужжати асосида талаб этишдан иборат. Илтимос, ишонтириш, мажбурлаш ва ҳ.к.. Буйруқлар б-н бирга фармойишлар, кўрсатмалар ва б. берилади. Улар орасидаги фарқ ... Батафсил »

БУЙРУҚ – маъмурий ҳуқуқда яккабошчиликка асосланган ҳуқуқий ҳужжат. Муайян муассаса ёки бошқа ташкилот олдида турган асосий ва кундалик вазифаларни ҳал қилиш мақсадида қўлланилади. Б.нинг матни асословчи (кириш) ва фармойиш қисмларидан таркиб топади. Асословчи қисмида б.дан мақсад, шарт-шароитлар, сабаблар кўрсатилади, номи, рақами, санаси ёзилади. Баъзан б.ни асослашга ҳожат бўлмаслиги мумкин. Бундай ҳолларда улар тўғридан–тўғри фармойиш қисми б-н ҳам берилаверади. Қуролли Кучларда б. – бошлиқнинг ўз қўл остидагиларга ёзма ёки оғзаки равишда берган фармойиши; бу фармойиш бўйсинувчилар учун қонун ҳисобланади. (муал. – ... Батафсил »

БУЗИШ ҚУРОЛЛАРИ – криминалистика фанига оид атама. Жиноятчилар кўпинча турли хил объектларга, турар жойларга ўзларининг жиноий мақсадларини амалга ошириш учун ҳар хил Б.қ. ёрдамида куч ишлатиш йўли б-н, хона ва омбор эшик, деворларини бузиб киради. Б.қ. сифатида бузиш учун махсус тайёрланган (лом, монтировка, фомка, арра ва ҳ.) ёхуд тош, турли темир предметлар, ҳаттоки портлатиш воситасидан ҳам фойдаланилади. Баъзи вақтларда Б.қ. сифатида автоген, электр пайвандлаш асбоблари ҳам ишлатилади. Бузиш объектлари ўз тузилиши ва б. жиҳатлари б-н турли хилда бўлади. Б.қ. ҳодиса ... Батафсил »

БРИГАДА ТАРЗИДА МОДДИЙ ЖАВОБГАРЛИК – ходимлар моддий жавобгарлиги турларидан бири. Бунда пул ёки товар моддий бойликлар биргаликда меҳнат фаолиятини амалга ошираётган бригада (жамоа) аъзоларига топширилади ва топширилган бойликларга зиён етгани тақдирида бригада (жамоа ) аъзолари биргаликда жавобгар бўладилар. Б.т.м.ж. товар–моддий қимматликлар б-н ишлайдиган ва моддий жавобгарликни инвидуаллаштириб бўлмайдиган иш жойларида бирга ишлайдиган ходимлар жамоаси б-н олдиндан тузилган ёзма шартнома асосида юклатилиши мумкин. Б.т.м.ж. ҳақида ёзма шартнома тузиш, шартноманинг намунавий шакли ва жамоа аъзолари моддий жавобгарлиги масалалари қонун ҳужжатларида назарда тутилган ... Батафсил »

БОҚУВЧИСИНИ ЙЎҚОТГАНЛИК ПЕНСИЯСИ – турмуш кечиришнинг асосий манбаи саналувчи боқувчи шахс вафот этганлиги туфайли унинг қарамоғида ва таъминотида бўлиб келган меҳнатга яроқсиз шахсларга тайинланадиган ва тўланадиган пенсия тури. Боқувчи шахс касб касаллиги ёки ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалар туфайли вафот этганида марҳумнинг қарамоғидаги шахсларга, меҳнат стажидан қатъи назар, пенсия тайинланаверади. Турмушдаги (маиший) жароҳат ёки умумий касалликлардан вафот этган боқувчи қарамоғида бўлиб келган оила аъзоларига марҳум боқувчиси қонунда белгиланган иш стажига (ёшга мутаносиб) эга бўлганида тўлиқ пенсия тайинланади. Бундай пенсия тўлиқсиз меҳнат ... Батафсил »

БОШПАНА ҲУҚУҚИ – халқаро ва миллий ҳуқуққа оид тушунча. Халқаро ҳуқуқда Б.ҳ. асосий одатларга, шунингдек, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бош Ассамблеяси 1967 й. 4 дек. да қабул қилган “Ҳуқуқий бошпана тўғрисидаги декларация”га биноан амалга оширилади. Давлат миллий ҳуқуқида Б.ҳ. баъзи демократик давлатларнинг конс. ва қонунларига кўра, ажнабий фуқаролар ва фуқаролиги бўлмаган шахсларга бериладиган алоҳида шахсий ҳуқуқ. Ажнабий ўз ватанида сиёсий, диний, илмий ва б. шунга ўхшаш асослар бўйича таъқибга учраган тақдирда, Б.ҳ. унга бошқа давлат ҳудудида, узоқ вақт қолиш имкони туғилган ... Батафсил »

БОШЛИҚҚА ҚАРШИЛИК КЎРСАТИШ ЁКИ УНИ ХИЗМАТ ВАЗИФАЛАРИНИ БУЗИШГА МАЖБУР ҚИЛИШ – ЖКнинг 281-м.да бошлиққа ёки бошқа ҳарбий хизматчиларга улар мажбуриятларини бажариш пайтида зўрлик ишлатиб ёхуд зўрлик ишлатиш б-н қўрқитиб, фаол қаршилик кўрсатиш учун жавобгарлик белгиланган. Бошлиқ қўл остидагиларга раҳбарлик қилади, ўқув машғулотлари ўтказганида уларни нарядга киришишга тайёрлайди ва ҳ.. Айрим ҳолларда бошлиқ хизмат мажбуриятларини бажаришни тўсатдан бошлаши мумкин. Мас., бошлиқ ш.да ўзига бўйсунувчини жамоатчилик тартибини бузаётганида кўриб қолса, бу ноқонуний ҳаракатларни тўхтатишни талаб қилади. Бошқа ҳарбий хизматчилар ҳарбий хизмат юзасидан ... Батафсил »

БОШҚАРУВ ШАКЛИ – давлат ҳокимиятини ташкил этиш тартиби. Б.ш. олий ва маҳаллий давлат органларини тузиш усулини ҳамда уларнинг бир-бири ва аҳоли б-н ўзаро муносабатлари тартибини ўз ичига олади. Б.ш. ҳокимият бир шахс томонидан ёки сайлаб қўйиладиган жамоавий орган томонидан амалга оширилишига қараб турлича бўлади. 1) бошқарувнинг монархик шакли, 2) республика шакли. Монархик б.ш.да, амалдаги қонунларга мувофиқ монарх, республика б.ш.да эса сайлаб қўйиладиган давлат органи давлат ҳокимиятини бошқаради. Монархия ва республиканинг ҳар хил турлари мавжуд. Улар давлатларнинг типларига, шунингдек, уларнинг юзага ... Батафсил »

БОШҚАРУВ ТАРТИБИГА ҚАРШИ ЖИНОЯТЛАР – бошқарув органларининг фаолиятига зарар етказадиган жиноятлар. ЖК 205–229 м.да ҳокимият ёки мансаб ваколатини суиистеъмол қилиш, ҳокимият ёки мансаб ваколати доирасидан четга чиқиш, мансабга совуққонлик б-н қараш, ҳокимият ҳаракатсизлиги, мансаб сохтакорлиги, пора олиш, пора бериш, пора олиш–беришда воситачилик қилиш, хизматчини пора эвазига оғдириш, товламачилик йўли б-н ҳақ беришни талаб қилиш, давлат рамзларига ҳурматсизлик қилиш, жамоат бирлашмалари ёки диний ташкилотларни қонунга хилоф равишда тузиш, ғайриқонуний жамоат бирлашмалари ва диний ташкилотлар фаолиятида қатнашишга ундаш, диний ташкилотлар тўғрисидаги қонунлар ... Батафсил »

БОШҚАРИШ – корхона, муассаса, ташкилот ва ш.к.ни идора қилиш, йўлга солиб туриш. Бундай б. маъмурий ҳуқуқда ижтимоий бошқарув деб қаралади. Б. хўжалик объектининг иқтисодий тизими, ҳолатни тартибга солиш ва йўналтириш жараёнини; субъектлар, идоралар томонидан кишилар ва иқтисодий объектларга онгли мақсадга мувофиқ таъсир кўрсатишни билдиради, уларнинг фаолиятини йўналтириш ва кўзланган натижаларга эришиш мақсадларида амалга оширилади. Бошқариш бир неча усуллар орқали амалга оширилади. (муал. – Қ.Абдурасулова) Батафсил »